Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej opublikował wyroki w sprawach C–561/21, C-528/22 oraz opinię w sprawie C-646/22. Organ orzekł między innymi w sprawach nieważności warunków umownych, agresywnych praktyk bankowych czy określenia początku biegu terminu przedawnienia roszczenia.
Wyrok TSUE – 25 kwietnia 2024. Sprawa C–561/21– bieg terminu przedawnienia
Pierwszy z wyroków TSUE z 25 kwietnia 2024 roku dotyczył określenia początku biegu terminu przedawnienia roszczenia o zwrot płatności dokonanych na podstawie nieuczciwego warunku umowy o konsumencki kredyt hipoteczny.
Wyrok brzmi:
1) Art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach zawieranych z konsumentami oraz zasady pewności prawa
należy interpretować w ten sposób, że:
nie sprzeciwiają się przedawnieniu powództwa o zwrot kosztów poniesionych przez konsumenta na podstawie klauzuli umownej, której nieuczciwy charakter został stwierdzony prawomocnym wyrokiem wydanym po uiszczeniu tych kosztów, zaczyna biec na dnia, w którym decyzja ta stanie się ostateczna, z zastrzeżeniem możliwości udowodnienia przez profesjonalistę, że konsument ten wiedział lub mógł w uzasadniony sposób wiedzieć o abuzywnym charakterze danej klauzuli przed podjęciem wspomnianej decyzji.
2) Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13
należy interpretować w ten sposób, że:
sprzeciwiają się przedawnieniu powództwa o zwrot kosztów poniesionych przez konsumenta na podstawie klauzuli umowy zawartej z przedsiębiorcą, której abuzywny charakter został stwierdzony prawomocnym orzeczeniem sądu wydanym po rozpoczęciu uiszczania tych kosztów biec w dniu, przed którym krajowy sąd najwyższy wydał w odrębnych sprawach orzeczenia uznające klauzule standardowe odpowiadające danej klauzuli niniejszej umowy za nieuczciwe.
3) Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13
należy interpretować w ten sposób, że:
sprzeciwiają się przedawnieniu powództwa o zwrot kosztów poniesionych przez konsumenta na podstawie klauzuli umowy zawartej z przedsiębiorcą, której nadużycie zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem, staje się skuteczne z dniem uprawomocnienia się niektórych wyroków Trybunał potwierdził co do zasady zgodność z prawem unijnym terminów przedawnienia roszczeń restytucyjnych, pod warunkiem przestrzegania zasad równoważności i skuteczności.
Sprawa C–484/21 – wyrok TSUE. Sprawa nieważności warunków umownych
W sprawie nieważności warunków umownych Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał następujący wyrok:
W świetle powyższego Trybunał Sprawiedliwości (dziewiąta izba) oświadcza, co następuje:
1) art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, w świetle zasady skuteczności,
należy interpretować w ten sposób
sprzeciwić się przedawnieniu powództwa o zwrot wydatków poniesionych przez konsumenta przy zawarciu umowy z przedsiębiorcą na podstawie klauzuli umownej, której abuzywny charakter został stwierdzony prawomocnym wyrokiem wydanym po zapłata tych wydatków zaczyna biec z dniem tej płatności, niezależnie od tego, czy konsument ten miał lub mógł zasadnie wiedzieć o abuzywnym charakterze tej klauzuli od chwili dokonania tej płatności lub przed wydaniem tej uchwały stwierdzenia nieważności tej klauzuli zostanie ogłoszona.
2) Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13
należy interpretować w ten sposób
wnieść sprzeciw wobec przedawnienia powództwa o zwrot wydatków poniesionych przez konsumenta na podstawie klauzuli umowy zawartej z przedsiębiorcą, której abuzywny charakter został uznany prawomocnym orzeczeniem sądu za rozpoczynający bieg z dniem, w którym krajowy organ Sąd Najwyższy wydał już wcześniejsze orzeczenie w innej sprawie, w którym uznał klauzulę standardową odpowiadającą tej klauzuli tej umowy za abuzywną.
Opinia TSUE w sprawie agresywnych praktyk bankowych przy kredytach frankowych. Wynik sprawy C–646/22
Trzecie orzeczenie TSUE nie było wyrokiem a opinią i dotyczyło agresywnych praktyk bankowych stosowanych przez instytucje finansowe, które nakłaniały do zawierania jednoczesnych umów na kredyty w CHF oraz polis ubezpieczeniowych.
Wnioski zaprezentowane w opinii brzmią następująco:
W świetle wszystkich powyższych rozważań proponuję, by na pytania prejudycjalne przedstawione przez Consiglio di Stato (radę stanu, Włochy) Trybunał odpowiedział następująco:
1. Dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającą dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych”)
należy interpretować w ten sposób, że „przeciętny konsument” niekoniecznie jest racjonalną jednostką, która aktywnie uzyskuje istotne informacje, racjonalnie przetwarza przedstawione jej informacje i jest w związku z tym w stanie podejmować świadome decyzje. O ile w niektórych sytuacjach „przeciętnego konsumenta” można uważać za zdolnego do racjonalnego działania i podjęcia świadomej decyzji, pojęcie to jest na tyle elastyczne, że w innych sytuacjach może być postrzegany jako osoba o „ograniczonej racjonalności”, która działa bez uzyskania odpowiednich informacji lub nie jest w stanie racjonalnie przetworzyć przedstawionych jej informacji (w tym informacji przedstawionych jej przez przedsiębiorcę).
2. Artykuły 8 i 9 tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że
praktyka handlowa polegająca na tym, że przedsiębiorca nie tylko sprzedaje krzyżowo dwa produkty, lecz również przedstawia swoim klientom informacje w sposób, który sprawia, że są oni przekonani, iż muszą koniecznie nabyć oba produkty łącznie, nie jest sama w sobie „agresywna” w rozumieniu tych przepisów. Właściwe organy państw członkowskich muszą ocenić taką praktykę handlową „w konkretnym przypadku, biorąc pod uwagę wszystkie jej cechy i okoliczności”, aby ustalić, czy spełnia ona wymogi określone w tych przepisach. Ciężar dowodu nie przechodzi na przedsiębiorcę. Jeżeli jednak w wyniku tej oceny organy te dojdą do wniosku, że praktyka handlowa jest „agresywna" w rozumieniu tych przepisów, muszą jej zakazać. W tym zakresie mogą na przykład wymagać, aby podpisanie umów dotyczących dwóch produktów było oddzielone siedmiodniowym odstępem. Ponadto jeżeli oba produkty odnoszą się do „usług finansowych”, państwa członkowskie mogą przyjąć przepisy zakazujące sprzedaży krzyżowej tych produktów, stosując lex specialis zawarte w art. 3 ust. 9 tej dyrektywy.
3. Artykuł 24 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń
należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, by właściwe organy państw członkowskich wprowadziły siedmiodniowy odstęp między zawarciem dwóch umów dotyczących, odpowiednio, pożyczki osobistej i polisy ubezpieczeniowej, które są oferowane łącznie przez tego samego przedsiębiorcę, w przypadku wykazania, że taka praktyka handlowa, „w konkretnym przypadku, biorąc pod uwagę wszystkie jej cechy i okoliczności”, jest „agresywna”, a zatem „nieuczciwa” w rozumieniu dyrektywy 2005/29.
Źródła:
