Frankowicze nie muszą spłacać rat kredytu w trakcie procesu

Frankowicze mają kolejny argument, który przemawia za rozpoczęciem procesu o unieważnienie umowy. Dowiedz się, w jakich sytuacjach nie muszą spłacać rat kredytu.

W jakiej sytuacji Frankowicze nie muszą spłacać rat kredytu? 

Zdecydowana większość sędziów przychyla się do wniosków kredytobiorców frankowych o wstrzymanie płatności rat kredytu aż do prawomocnego zakończenia sprawy. Dzięki temu rozwiązaniu czas oczekiwania na wyrok nie jest dla posiadaczy kredytów tak uciążliwy. 

W praktyce to tymczasowe zawieszenie rat, które po wydaniu prawomocnego wyroku staje się definitywne, albowiem dochodzi do rozwiązania stosunku prawnego i unieważnienia umowy kredytu.

Z jakiego powodu posiadacze kredytów frankowych nie muszą spłacać kolejnych rat w trakcie procesu?

Celem procesu prowadzonego przeciwko bankom jest unieważnienie umowy kredytu i w następstwie tego rozliczenie się z bankiem, które po stronie kredytobiorcy wiąże się z obowiązkiem zwrotu do banku jedynie kwoty uzyskanego kredytu, a bank musi oddać wszystko to co kredytobiorca uiścił ponad tę kwotę (tzw. nadpłata). 

To rozwiązanie powoduje również, że kredytobiorca nie ma obowiązku dalej płacić rat, albowiem, wówczas nie ma zastosowania podstawa prawna określająca ten obowiązek.

Dlatego dalsze spełnianie świadczeń w trakcie procesu, co do których na etapie postępowania zostało uprawdopodobnione, że nie mają oparcia w umowie, doprowadziłoby równocześnie do niezasadnego obciążania kredytobiorców i dalszego wzbogacania się banku, bezzasadnie zwiększając skalę rozliczeń koniecznych w przypadku stwierdzenia nieważności umowy. 

Utrzymywanie się takiego stanu oznaczałoby znaczne utrudnienie w osiągnięciu celu postępowania. Przesądza o istnieniu interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia, rozumianego jako konieczność zapobieżenia powstania szkody uprawnionego (konieczności spełniania niezasadnych świadczeń) już w toku postępowania (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1 kwietnia 2020 roku, sygn. VI ACz 1137/19).

Zawieszenie spłaty rat kredytu we frankach – podstawy prawne  

Zapewnienie konsumentowi skutecznej ochrony również w formie tymczasowej stanowi element stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami, a zatem realizację obowiązku wynikającego z art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. 

Obowiązek taki jest tym bardziej wyrazisty w niniejszej sprawie, w której bank nadal czerpie korzyści ze stosowania wobec kredytobiorcy postanowień niedozwolonych.

15 czerwca 2023 roku zapadło przełomowe rozstrzygnięcie dotyczące stosowania zabezpieczenia powództwa poprzez zawieszenie spłaty rat kredytu na czas trwania postępowania sądowego, którego przedmiotem jest żądanie unieważnienia umowy kredytu. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-287/22 Getin Noble Bank. 

W wyroku TSUE stwierdził, że art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (dalej: dyrektywa 93/13/EWG) stoją na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd może oddalić złożony przez konsumenta wniosek o zastosowanie środków tymczasowych mających na celu zawieszenie, na czas trwania postępowania w sprawie unieważnienia umowy zawierającej nieuczciwe warunki umowne, wykonywania umowy kredytu polegającego na zapłacie miesięcznych rat, w sytuacji, gdy zastosowanie takich środków tymczasowych jest konieczne dla zapewnienia pełnej skuteczności tego orzeczenia.

W praktyce oznacza to, że sąd rozpoznający sprawę powinien udzielić zabezpieczenia roszczeń i zawiesić spłatę kredytowych, jeśli wymaga tego zapewnienie skuteczności orzeczenia, które może zapaść w sprawie, z punktu widzenia przepisów dyrektywy 93/13/EWG. Niemniej jednak to sąd krajowy powinien rozważyć istnienie przesłanek udzielenia zabezpieczenia oraz tego, czy jest to niezbędne dla skuteczności wykonania orzeczenia.

Z omawianego wyroku wynika, że warunkiem stwierdzenia powyższego nie jest jedynie sytuacja, gdy kredytobiorca dokonał już lub w toku sprawy może dokonać pełnej spłaty lub nadpłaty środków, które uzyskał od banku w związku zawarciem umowy kredytu hipotecznego. 

Czy zawieszenie spłaty kredytu frankowego może zostać oddalone?

Zaistnienie takich okoliczności stanowi jedynie dodatkowe potwierdzenie konieczności udzielenia zabezpieczenia. Niemniej jednak część sądów stoi na stanowisku, że omawiane zabezpieczenie należy się jedynie tym konsumentom, którzy po zsumowaniu wszystkich rat mają spłaconą kwotę kredytu (tzw. kapitał). Bywa, że w stosunku do kredytobiorców, którzy mają niedopłatę, sądy oddalają wnioski o zabezpieczenie, argumentując to tym, że i tak finalnie, kredytobiorca jest zobowiązany oddać do banku kwotę udzielonego kredytu.

Wyrok TSUE jest zbieżny ze stanowiskiem Rzecznika Finansowego, w ocenie którego art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG, interpretowane w świetle zasady skuteczności i prawa do skutecznego środka prawnego, sprzeciwiają się wykładni przepisów krajowych lub orzecznictwu krajowemu, w świetle których konsument, który dochodzi ustalenia nieobowiązywania umowy z uwagi na nieuczciwość jej postanowień i uprawdopodobnił swoje roszczenie, nie może uzyskać zabezpieczenia poprzez zawieszenie wykonywania umowy, z uwagi na brak interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, podczas gdy wnioskowany środek służy osiągnięciu celów postępowania lub zapewnieniu pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia.

Złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia możliwe jest już na etapie składania pozwu, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by taki wniosek złożyć również w trakcie procesu.